Veiligheid

We werken veilig of we werken niet

Wij zijn makers van de gezonde leefomgeving. Voor onszelf, onze partners en natuurlijk ook voor de eindgebruiker. Veiligheid is daarin een randvoorwaarde: we werken veilig of we werken niet. Wij vinden het belangrijk dat iedereen elke dag gezond thuiskomt. Daarom zetten wij al jaren in op een proactieve veiligheidscultuur, waarin we niet wegkijken, maar elkaar aanspreken op onveilig gedrag en elkaar aansporen om het beter te doen. We zetten ons continu in om hiervoor de juiste werksfeer te creëren. Ook in de samenwerking met onze partners vinden we het belangrijk om een gelijkwaardige relatie te hebben, zeker als het om veiligheid gaat. Dat gaat niet vanzelf, daarom nemen wij hierin het voortouw.

Veiligheid zit in het DNA van onze medewerkers, ons GO! kompas is hierbij onze leidraad. GO staat voor Geen Ongevallen. GO! is tien jaar na de lancering inmiddels stevig verankerd in onze organisatie. Alle bedrijfsstromen zijn continu actief bezig met de uitvoering van hun veiligheids- en masterplannen. Denk aan veiligheidsrondes samen met onderaannemers, sessies met opdrachtgevers en partners, het uitreiken van awards bij nette en veilige bouwplaatsen en het aanbieden van interactieve toolboxen op thema’s die aandacht nodig hebben. De business is zelf aan zet, maar wordt ondersteund door de afdeling Veiligheid. Het eigenaarschap in de verschillende bedrijfsstromen is significant gegroeid. Zelfstandig denken zij na over wat beter kan of moet, waarna ze dit verwerken in hun masterplan veiligheid. Dit vraagt ook een andere rol van de afdeling Veiligheid: van leidend naar coachend.

Veiligheid continu onder de aandacht

De Safety Culture Ladder stimuleert het veiligheidsbewustzijn en het bewust veilig handelen binnen de organisatie. In 2023 is heel Heijmans – behoudens recent overgenomen bedrijven – op trede 4 van de Safety Culture Ladder gecertificeerd. Heijmans Infra heeft voor het derde jaar op rij trede 4 succesvol gecontinueerd. Dat betekent dat onze proactieve veiligheidscultuur ook daadwerkelijk zo wordt ervaren. We blijven hierin verbeteren. Naast constructieve veiligheid en veiligheid op de bouwplaats is er ook steeds meer aandacht voor omgevingsveiligheid. Zo worden waar wij bouwen alle aspecten van veiligheid bezien.

In 2023 is de strategie Veiligheid herijkt. Uiteraard blijven we er alles aan doen zodat onze collega’s het werk fysiek veilig kunnen uitvoeren; we minimaliseren de risico’s in al onze processtappen en we zorgen ervoor dat iedereen over de juiste vaardigheden en arbeidsmiddelen beschikt om veilig te kunnen werken. Zo is veiligheid standaard onderdeel van de verschillende opleidingsprogramma’s. Ook zijn er diverse veiligheids(gedrags)sessies gehouden met medewerkers en bij leveranciers. Medewerkers binnen vastgoed namen deel aan sessies over de vergewisplicht met als doel bepaalde risico’s weg te nemen of te beperken in de ontwerpfase door het maken van bouwkundige, technische en organisatorische keuzes. Met de communicatiecampagne ‘Voor wie kom jij veilig thuis’ werd ingespeeld op het verantwoordelijkheidsgevoel om gedragsverandering te bewerkstelligen bij zo’n twaalfhonderd medewerkers binnen Heijmans Utilitaire Services. Naast fysieke veiligheid is sociale veiligheid ook heel belangrijk. Onze gedragscode en systeem van vertrouwenspersonen zijn hier voorbeelden van.

Verder hebben we in 2023 onze interne virtual reality (VR)-simulaties nog beter op de kaart gezet bij onze vakmensen op de bouwplaatsen. Het ‘VR-dreamteam’ blijft bouwen aan realistische trainingen om veilig werken in de praktijk makkelijker te maken. Door in deze virtuele wereld vroegtijdig veiligheidsrisico’s te ontdekken voorkomen we uiteindelijk incidenten op de bouw en wordt veilig gedrag gestimuleerd. De medewerkers op de bouwplaats zijn positief over de vorm van trainen. De op maat gemaakte VR-veiligheidstraining op het project Science Campus in Leiden won zelfs de ‘best practice’ publieksprijs van Bewuste Bouwers. Deze stichting staat voor omgevingsmanagement, maatschappelijk verantwoord ondernemen, duurzaamheid en veiligheid op en rond de bouwplaats en stimuleert bedrijven op deze punten te verbeteren.

Om de veiligheid binnen de bouwbranche naar een hoger niveau te tillen is Heijmans een samenwerking aangegaan met KPE Groep, expert op het gebied van opleidingen en trainingen binnen de bouw-, infra- en vastgoedbranche. Door het breed in de sector aanbieden van vernieuwende VR-veiligheidstrainingen aan bouwprofessionals en hun een realistische leerervaring te bieden hopen we gezamenlijk een aanzienlijke impact te maken.

Veiligheid verankeren

Veiligheid is het fundament van Heijmans. Dag in dag uit besteden we veel aandacht aan veiligheid; trainingen, communicatiecampagnes, beleid, nudgingtechnieken en nog veel meer. Sinds 2023 zijn we bedrijfsbreed op trede 4 van de Safety Culture Ladder gecertificeerd, behoudens recente overnames. Een goede prestatie waar we trots op zijn. Daadwerkelijk een duurzame gedragsverandering bij onze medewerkers bewerkstelligen blijkt echter een complexe opgave. Het aantal ongevallen blijvend terugdringen is daarom een uitdaging. Voor ons des te meer reden om te blijven leren op dit vlak en ons continu te blijven verbeteren. 

Hoe we dat doen? Allereerst is het van belang dat onze tools en procedures op orde zijn. Dat is de basis waaraan wij continu werken om veiligheid continu te verbeteren. Daarnaast kijken we zowel naar het specifieke gedrag dat we willen veranderen, als naar de bredere context. Want wat staat veilig werken in de weg? En hoe lossen we dat op? Daarvoor moeten we luisteren naar de mensen uit de praktijk, die dicht op de problematiek zitten. Een open en eerlijke werksfeer is hierbij essentieel. Een omgeving waarin iedereen zichzelf durft te zijn en waar ideeën en zorgen proactief worden gedeeld. Psychologische veiligheid is volgens ons namelijk een voorwaarde om fysiek veilig te kunnen werken. Hiervoor moet eerst de basis duurzaam goed op orde zijn. De komende jaren gaan we daarom verder aan de slag met risicobeheersing, instructie en opleiding en leggen we de focus op de juiste arbeidsmiddelen. Vanzelfsprekend zorgen we ervoor dat onze tools en procedures op orde blijven. Om daarnaast ook de cultuur en proactief veiligheidsgedrag te beïnvloeden, zullen we ons focussen op een actieve(re) sturing van onze collega’s, het ontwikkelen van veiligheidsleiderschap en het leren van goede voorbeelden en incidenten. Zo blijven we stappen zetten en de veiligheid voor onze mensen verbeteren.

Innovatie in veiligheid

Tijdens de Smart Infra Experience in oktober presenteerden wij aanwezigen hoe we met specifieke technologie de veiligheid rond wegwerkzaamheden kunnen vergroten. Jaarlijks heeft de infrabranche te maken met verkeersincidenten met slachtoffers rond wegwerkzaamheden. Daarvoor willen we verder innoveren om met technologie de veiligheid te verbeteren. Met behulp van zogenoemde v2x-technologie stopt een voertuig automatisch voor een rood kruis en kunnen aanrijdingen worden voorkomen. Hiermee kunnen we onze verantwoordelijkheid nemen op de weg. Samen met onze partners in het consortium Heijmans, Swarco, V-Tron pleiten we voor een dynamische mix van korte- en langeafstandscommunicatie.

Focusthema’s

We hebben in 2023 meer aandacht besteed aan psychologische veiligheid. We vinden het van belang dat we in een omgeving werken waarin iedereen de ruimte voelt om zichzelf te zijn en waar ideeën, meningen en zorgen proactief kunnen worden gedeeld. Wij zien dit als een voorwaarde voor de fysieke veiligheid van onze collega’s. Via verschillende campagnes is deze boodschap bij onze medewerkers onder de aandacht gebracht. Tijdens de Bewust Veilig-dag op 29 maart had dit thema ook de focus, en dat heeft het onderwerp toegankelijker gemaakt. We zien dat mensen het gesprek voeren, ook als zij het lastig vinden. Het gaat hierbij niet alleen om elkaar aanspreken op onveilig gedrag, maar juist ook om het waarderen van veilig gedrag.

Onze interne- en externe veiligheidssystemen zijn steeds succesvoller. Zo communiceren de GO! app, Workday, SAP, ons auditsysteem IRES en ons veiligheidsdashboard steeds beter met elkaar. Data is hierdoor altijd actueel en direct inzichtelijk. Dat betekent ook dat het gebruik van deze systemen breder geadopteerd wordt door medewerkers. Meldingen worden inmiddels automatisch gecategoriseerd dankzij machine learning. Met deze vorm van artificial intelligence (AI) is het een stuk gemakkelijker om trends te ontdekken in de verschillende soorten incidenten en geldende lessen. We blijven ons inspannen om de drempel zo laag mogelijk te maken om veilige en onveilige situaties te melden. Alleen zo kunnen we continu blijven verbeteren. 

Veiligheid in de keten

Steeds meer opdrachtgevers nemen hun verantwoordelijkheid en pakken hun rol in veiligheid. Het Platform Centrale Ondernemingsraden Bouw & Bagger (PCOBB) werkt samen met Bouwend Nederland en de Nederlandse Arbeidsinspectie aan een vragenlijst die opdrachtnemers in een tenderproces tijdens de nota van inlichtingen (anoniem) in staat stelt te controleren of opdrachtgevers voldoen aan alle arboverplichtingen. Zodoende creëren we vooraf een kader waarin een opdrachtnemer zijn werk veilig kan gaan uitvoeren. Vanuit Heijmans nemen we het initiatief om met opdrachtgevers in gesprek te gaan over de gezamenlijke rol in veiligheid. Dit doen we in de vorm van workshops.

Sinds 2022 gelden Veiligheid in Aanbesteding (ViA) en de Safety Culture Ladder voor Heijmans als selectiecriteria in onze keten. Dat betekent dat we enkel nog met onderaannemers en leveranciers willen werken die minimaal trede 2 en VCA gecertificeerd zijn. We blijven hen stimuleren de stap naar trede 3 te maken.

Om de veiligheid bij werken op of vanaf de vluchtstrook te verbeteren is Heijmans samen met andere infrabedrijven in gesprek gegaan met Rijkswaterstaat. Het aantal onveilige situaties en ongelukken tijdens werkzaamheden op de vluchtstrook groeit en ook het gedrag van weggebruikers die rode kruizen negeren groeit gestaag. Dat brengt onze collega’s die werken aan de weg extra in gevaar en daar moeten we tegen optreden. Naast extra veiligheidsmaatregelen die wij als opdrachtgevers en opdrachtnemers nemen, is het ook zaak dat de weggebruikers zich meer aan verkeersregels gaan houden. Dat maakt aanvullende maatregelen, een andere werkwijze en meer bewustwording noodzakelijk. Onderaannemers, aannemers, opdrachtgevers, wegbeheerder, arbeidsinspectie en weggebruikers; alle partijen spelen een belangrijke rol in het vergroten van de veiligheid op en langs de weg. Inmiddels is een gezamenlijk statement opgesteld door Bouwend Nederland, Techniek Nederland en MKB-Infra waarin aanvullende eisen worden gesteld aan deze werkzaamheden.

Veiligheid in het gedrag

Veiligheid staat bij Heijmans hoog in het vaandel. We werken veilig of we werken niet. Het is een voorwaarde bij al het werk dat we doen. Veiligheid mag wat ons betreft dan ook geen bespreekpunt zijn. Toch voelen we ons, zeker onze collega's – vaak door tijdsdruk – gedwongen om keuzes te maken; economisch resultaat of veiligheid? We zien dan dat afspraken die we met elkaar hebben gemaakt niet altijd worden nageleefd. In de praktijk worden we namelijk beloond op duurzaamheid en op prijs, bijvoorbeeld door het financieel efficiënt inregelen van een tender. Maar we worden niet altijd gewaardeerd voor het waarborgen van de veiligheid. Opdrachtgevers sturen eerder op hinderbeperking, doorstroom en prijs, oftewel economische en financiële afwegingen. Hierdoor kan de veiligheid van onze medewerkers in het gedrang komen.  

Hoe we hiermee omgaan? Veilig en gezond werken gaan voor tijd en geld. Daarom gaat Heijmans de dialoog aan. Met onze opdrachtgevers, onderaannemers en adviseurs zijn we continu in gesprek over hoe we samen de gezonde werkomgeving kunnen behouden en waar nodig verbeteren. Zowel met uitvoerende partners als met opdrachtgevende partners willen wij een gelijkwaardige relatie als het om veiligheid gaat. Dat betekent dat ook in de samenwerking met onze partners veiligheid een cruciaal onderdeel is van ieder besluit. Daarbij zijn het welzijn en de veiligheid van omstanders, omwonenden, leveranciers en collega’s altijd het uitgangspunt van ons handelen: we moeten hen beschermen. Maar dit kunnen we alleen samen met onze ketenpartners doen. We hebben elkaar nodig om de volgende stap te zetten op het gebied van veiligheid. Draagt een partner deze visie niet uit? Dan geven we feedback en helpen we om zo de juiste afwegingen te maken. En soms betekent het ook dat we helaas afscheid moeten nemen van een opdrachtgever. 

Constructieve veiligheid

Constructieve veiligheid van bouwprojecten is in zowel de eind- als gebruikersfase essentieel. Als opdrachtgever maar ook als opdrachtnemer spelen we hierin een belangrijke rol. Bij constructieve veiligheid gaat het om het voorkomen, beperken en bestrijden van calamiteiten als gevolg van het falen van een constructie. Door de steeds groter wordende versnippering in de bouw is niet altijd duidelijk wie verantwoordelijk is voor de constructieve veiligheid. In combinatie met de uitdagingen op het gebied van duurzame oplossingen, andere materialen en gebruikte materiaaltoepassingen vraagt dit issue om constante aandacht.

Binnen onze raamovereenkomsten en daarbij behorende taakbeschrijving zijn de kernwaarden van Heijmans richting ingenieursbureaus explicieter gemaakt. Ook voeren we waar nodig het gesprek met onze opdrachtgevers. Zo maken we met elkaar onze projecten, maar ook die van opdrachtgevers constructief en kwalitatief beter en veiliger. Daarnaast evalueren we intern en extern continu de vernieuwde samenwerking. We blijven met elkaar in gesprek of nemen het initiatief om op die manier voortdurend te verbeteren, in de overtuiging dat iedereen zijn werk zo goed mogelijk uitvoert. Eigenaarschap en leiderschap tonen zijn hierbij essentieel.